TUVALET EĞİTİMİ

Tuvalet alışkanlığını kazandırmak zaman alan ve sabır gerektiren bir uğraştır. Yürümeye başladıktan sonra çoğu anne baba çocuğun tuvaletini söylemesini bekler. Ancak bazen tuvalet eğitimi aylarca sürebilir. Çocuğun tuvalet eğitimini alabilmesi için öncelikle buna ait kas gelişimini tamamlaması gereklidir. Bu kas gelişimi ancak 18. ayda tamamlanır. Bu sebeple çocuklar bir buçuk yaşın öncesinde isteseler de çoğunlukla çişlerini haber veremezler. Kaka kontrolü için bağırsak eğitimi verilerek bazen bir buçuk ile iki yaşındaki çocuklara tuvalet eğitimi kazandırılabilir ancak tuvalet kontrolü üç yaşından önce başarılamaz.

Tuvalet eğitimine erken başlamak, çocuğun tepkilerine göre yavaş, sevecen ve anlayışlı bir tutum sergilemek önemlidir.

Tuvalet eğitimi için gerekli adımlar:

• Bir çizelge hazırlayın. Günün hangi saatinde tuvaletini yaptığını kaydedin.
• Belirlediğiniz saatlerde çocuğa hatırlatma yapın. “Çişin var mı?, tuvalete gidelim mi?’. Kabul etmiyorsa zorlamayın, altına yapsa bile kızmayın ve tehdit etmeyin.
• Çocuğunuz iki, iki buçuk yaş arasındayken artık gün içinde bezini kullanmayın. Bezi kullanmayı bıraktıktan sonra ara ara da olsa olsa yeniden bez bağlamayın. Tutarsızlık çocuğu şaşırtır. Dört yaşından sonra bez bağlamak (gece olsa bile) çocuğun duygusal gelişimini olumsuz etkileyebilir.
• Çocuğun isteğine göre lazımlık kullanmaya ya da doğrudan tuvalete gitmeye başlayın. Çocuk lazımlığa tepki gösteriyorsa tuvalet denenebilir. Bir süre sonra çocuk kendi kararını verecek ve birini seçecektir.
• Baskıcı ve korkutucu olmayın. Sabırlı ve anlayışlı davranın. Altını ıslattığında ‘sen kötü çocuksun’ gibi olumsuz cümleler kullanmayın.
• Tuvalet alışkanlığını kazanmış olsa bile bazen altına kaçırabilir, endişelenmeyin. Sabırla ve sevgiyle davranmaya devam edin. Altına yaptığında kızmayın ve cezalandırmayın. Her haber verdiğinde belirgin sevgi gösterisi ve olumlu konuşmayla cesaret verin. Maddi ödülleri ( yiyecek, oyuncak vb..)  kullanmaya çalışın. Ancak unutmayın ki en büyük ödül sizin sevginizdir.
• Geceleri kaza işemeleri olabilir. Beş- altı yaşında iken her gece altını ıslatıyorsa biraz ilgi, dikkat ve sevgi ile bu durum önlenebilir. Gece hangi saatlerde çişinin geldiğini tespit edip düzenli olarak tuvalete kaldırmak bu sorunu çözebilir.
• Doktorunuza danışın. Dört yaşında hala tuvalet alışkanlığını tam kazanamamışsa ya da beş-altı yaşında her gece altını ıslatıyorsa ilk olarak kas kontrol sorunu yaşıyor olabileceği akla gelir. Bu sebeple kas kontrol sorunu olduğundan şüphe ederseniz doktorunuza danışın. Eğer çocuğunuzun kas kontrolü sorunu olmadığını biliyor ancak buna rağmen tuvalet eğitimini veremiyorsanız bir uzmana danışın.

Tuvalet eğitiminin baskıcı ve cezalandırıcı olması anne- çocuk ilişkisini bozabileceği gibi ileride başka şekillerde ortaya çıkabilecek davranış sorunlarına neden olabilir. İnatçılığın ve bağımsız olma isteğinin olduğu bu dönemde çocuklar, tuvalet için ısrarlı olan tutumlara tepkili olurlar.

Tuvalet eğitiminin ne zaman başlayacağına çocuğun gelişimine ve tepkilerine göre karar verilmelidir. Dil ve zeka gelişimi yeterli olmayan çocuklar için hazır olduklarında eğitime başlanmalıdır. Çok katı biçimde reddeden çocuk için de eğitim bir süre ertelenebilir. Üç yaşını bitirdikten sonra organik bir problemi yoksa gündüz tuvalet kontrolünü sağlamış olmalıdır.

            Tuvalet alışkanlığının kazanılması yalnızca eğitim süresindeki tutumunuza bağlı değildir. Anne baba olarak çocukla aranızdaki genel iletişiminiz de çocuğun tepkilerini etkiler. Tuvalet kontrolü konusunda genellikle anne-çocuk arasındaki ilişki belirleyicidir. Çocukla birlikteliğinizde sevecen yaklaşım, oyun oynama beceriniz, sakin tutumunuz ve sabırlı olmanız tuvalet kontrolünü konusunda da başarılı olmanızı sağlayacaktır.

Kaynakça; 0-6 Yaş Çocuklara Yönelik Gelişim Destek Planı, Birgül Bayaoğlu, 2009-Nobel Tıp Kitapevleri

                                                                                                                             Psikolog İpek Turgut